အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ ဂျာဗားကျွန်း အလယ်ပိုင်းရဲ့ စိမ်းစိုလှပတဲ့ သဘာဝအလှတရားတွေကြားမှာ တည်ရှိနေတဲ့ ဗောရောဗုဒ္ဓစေတီတော်ကြီးဟာဆိုရင် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး
ဗုဒ္ဓ ဘာသာစေတီတော်ကြီးအဖြစ် ထင်ရှားကျော်ကြားလှပါတယ်။
၉ ရာစုနှစ်မှာ တည်ဆောက်ခဲ့တဲ့ ဒီရှေးဟောင်းအမွေ အနှစ်စေတီတော်ကြီးဟာ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တွေအတွက်သာမက ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက ခရီးသွားတွေကိုပါ ဆွဲဆောင်နိုင်တဲ့ အံ့သြဖွယ်ရာ ဗိသုကာလက်ရာတွေနဲ့ ပြည့်နှက်နေပါတယ်။
ဗောရောဗုဒ္ဓစေတီတော်ကို ၈ ရာစုနဲ့ ၉ ရာစုကြားမှာ အင်ဒိုနီးရှားကို အုပ်စိုးခဲ့တဲ့ ဆိုင်လင်ဒရာ (Sailendra)မင်းဆက် က တည်ဆောက်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
မဟာယာန ဗုဒ္ဓဘာသာကို ကိုးကွယ်တဲ့ ဒီမင်းဆက်ဟာ ဗောရောဗုဒ္ဓအပါအဝင် အခြားသော ခမ်းနားကြီးကျယ်တဲ့ ဘုရားကျောင်းစေတီတွေကိုပါ တည်ဆောက်ခဲ့ကြပါတယ်။ ဗောရောဗုဒ္ဓ စေတီတော်ကြီးဟာ နှစ်ပေါင်းများစွာ လူသူအရောက်အပေါက်နည်းပါးစွာ တိမ်မြုပ်နေခဲ့ပြီး ၁၉ ရာစုမှာမှ ပြန်လည်တွေ့ရှိခဲ့တာပါ။
ဒီစေတီတော်ကြီးရဲ့ ဗိသုကာလက်ရာဟာ အင်မတန်မှ ထူးခြားပါတယ်။ အဆင့် ၉ ဆင့်ပါဝင်ပြီး အောက်ခြေ ၆ ဆင့်က စတုရန်းပုံ၊ အပေါ် ၃ ဆင့်က စက်ဝိုင်းပုံဖြစ်ပါတယ်။ အပေါ်ဆုံးအထပ်မှာတော့ အလယ်ဗဟိုမှာ စေတီကြီးတစ်ဆူရှိပြီး အဲဒီစေတီကိုမှ စေတီငယ်ပေါင်း ၇၂ ဆူက ဝန်းရံထားပါတယ်။
ဒီစေတီငယ်လေးတွေထဲမှာ ထိုင်တော်မူ ဗုဒ္ဓဆင်းတုတော်တွေ ကိန်းဝပ်စံပယ်နေပါတယ်။ စေတီတော်ကြီးတစ်ခုလုံးကို မီးတောင်ချော်ကျောက်တုံးတွေနဲ့ တည်ဆောက်ထားတာဖြစ်ပြီး ဘိလပ်မြေ၊ သံချောင်း၊ သံကူကွန်ကရစ်တွေ လုံးဝမပါဝင်ပါဘူး။
ကျောက်တုံးတွေကို အံဝင်ခွင်ကျဖြစ်အောင် ဆက်စပ်တည်ဆောက်ထားတဲ့ ရှေးခေတ်ဗိသုကာပညာရှင်တွေရဲ့ လက်ရာကတော့ အံ့မခန်းပါပဲ။
၎င်း၏ ထူးခြားသော သမိုင်းဝင်တန်ဖိုး၊ ဗိသုကာလက်ရာနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အရေးပါမှုများကြောင့်ပင် ၁၉၉၁ ခုနှစ်တွင် ယူနက်စကိုမှ ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ အဖြစ် သတ်မှတ်ခြင်းခံခဲ့ရပါတယ်။
ဒီဗောရောဗုဒ္ဓစေတီတော်ကြီးဟာ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရဲ့ ဂုဏ်ယူဖွယ်ရာ အမွေအနှစ်တစ်ခုဖြစ်ရုံသာမက ကမ္ဘာ့ယဉ် ကျေးမှုအမွေအနှစ်တွေထဲက အဖိုးတန်ရတနာတစ်ပါးလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
